تعلیم و تربیت

غلامحسین شکوهی

چهارشنبه 88/8/6 3:32 عصر| غلامحسین شکوهی، پدر تعلیم و تربیت ایران، معرفی شخصیت ها | نظر

شکوهی در سال 1305شمسى در شهر خوسف از توابع شهرستان بیرجند متولد شد. وی پس از گذراندن دوره دانشسراى مقدماتى , در بیرجند به حرفه معلمی پرداخت. شکوهی سال 1311 به مدرسه ای در خوسف، محل تولدش می رود. مدرسه ای که به نام عارف و شاعر معروف، ابن حسام خوسفی نام گرفته بود. او از خاطرات دوران کودکی و مدرسه، تصاویر واضحی را به یاد می آورد: بعد از اینکه از کلاس چهارم دبستان فارغ التحصیل شدم، مرتباً می رفتم به مدرسه و در همان فضا می گشتم یا در کلاس ها می نشستم، چون مثل بقیه بچه ها بازی نمی کردم، اصلاً بازی بلد نبودم.  2  سال باقی مانده آموزش ابتدایی را در دبستانهای تدین و مدرسه ضمیمه دانشسرای مقدماتی گذراندم. در این مدرسه سطوح ابتدایی و متوسطه مثل دیگر مدارس وجود داشت و از پایان کلاس سوم دبیرستان یعنی پس از 9 سال تحصیل، 6 سال ابتدایی و 3 سال متوسطه، دانش آموز می توانست در دانشسرای مقدماتی تحصیلات خود را انجام دهد تا برای آموزگاری در مدارس ابتدایی شهر و روستا آماده شود.
غلامحسین شکوهی در سال 1323 با رتبه ممتاز از دانشسرا فارغ التحصیل شد و به روستای خود خوسف بیرجند بازگشت تا آموزش رسمی کودکان هم دیاری خود را آغاز کند. پس از دو ماه به زاهدان منتقل شد، اما به دلیل بیماری مادر به آنجا نرفت، به روستای گل منتقل شد و پس از چهار ماه دوباره به خوسف بازگشت.
غلامحسین شکوهی در سالهای 1323 تا 1328 با قانون کفالت مادر از خدمت سربازی معاف شد، اما با فوت ناگهانی مادر در سال 1328 به سربازی اعزام شد و پس از طی دوره دانشکده افسری، بقیه خدمت را با درجه افسری در اصفهان به پایان رساند. شکوهی پس از سربازی به بیرجند بازگشت و تا سال 1332 در دبیرستانهای بیرجند به تدریس پرداخت.
شکوهی عطش آموختن داشت و این میل به دانش اندوزی بود که او را به تهران کشاند تا در رشته ادبیات فارسی دانشسرای عالی تحصیل خود را ادامه دهد. او در سال 1335 با رتبه اول فارغ التحصیل شد؛ امتیازی که مجوز اعزام او را به سوئیس فراهم کرد.
در دوران تحصیل در دانشسرای عالی تهران شکوهی با یکی ازهمکلاسی های خود ازدواج کرد. شکوهی پس از اخذ لیسانس و پس از ازدواج در این سال(1336) به همراه همسرش به سوئیس رفت، سفری که دستاورد آن نه تنها مدرک دکترا بود، بلکه فرصت درک محضر استادانی چون «پیاژه» و «دوتران» را فراهم کرد.  در سال 1340 بود که غلامحسین شکوهی در رشته علوم تربیتی از دانشگاه ژنو فارغ التحصیل شد.
سال 1341 پس از بازگشت از ژنو، شکوهی در وزارت فرهنگ آن زمان در دفتر مطالعات تربیتی که بعد به اداره کل مطالعات و برنامه ها تغییر نام یافت مشغول به کار شد و به تدریج در دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران، تربیت معلم مامازن ورامین و دانشگاه فردوسی مشهد تدریس در حوزه های آموخته اش را آغاز کرد.
در سال 1345 شکوهی با عنوان استادیار به دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران منتقل شد جایی که علاوه بر 27 سال تدریس موفق و سازنده، سال هایی را به کارهای اجرایی از جمله مدیریت گروه و ریاست دانشکده علوم تربیتی پرداخت. شکوهی همچنین نخستین وزیر آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران است.
پس از استعفا در کنار تدریس دانشگاهی ریاست شورای عالی آموزش و پرورش را برای مدت یک دوره چهارساله بر عهده داشت.
در سال 1365 شکوهی به مدت یک سال برای استفاده از فرصت مطالعاتی به ژنو اعزام شد و در دفتر بین المللی تعلیم و تربیت وابسته به سازمان یونسکو به تحقیق و مطالعه پرداخت.
پس از مدتی به ایران بازگشت اما به علت ناراحتی ریوی و آلودگی هوای تهران مجبور به انتقال به شهر بیرجند و آموزش در دانشگاه های آن شهر شد. و پس از 57 سال تدریس, در سال 1379 با رتبه 26 استادی بازنشسته شد ولی تدریس را رها نکرد و در دانشگاههای دانشگاه بیرجند و تربیت مدرس تهران به تدریس ادامه داد. با این حال در سال 1380 پس از فوت همسر, دچار افسردگی شدید شد و دست از تدریس و فعالیت های پژوهشی کشید.
دو سال و نیم پس از مرگ همسر، شکوهی سکته خفیف مغزی کرد در نتیجه طرف راست بدن او و نیز تکلم اش مختل شد که با توکل به خدا و فیزیوتراپی و سعی خودش، دوباره قادر به حرف زدن و مطالعه شده است.
از جمله آثار این استاد برجسته در بخش تالیف, "روش آموختن حساب و هندسه"، "مبانی اصول آموزش و پرورش" با 27 بار تجدیدچاپ , "تعلیم و تربیت و مراحل آن" با 20 بار تجدید چاپ و در بخش ترجمه "تعلیم و تربیت" تالیف امانوئل کانتو و "مربیان بزرگ" تالیف ژان شانو می‌باشد. دکتر شکوهی بیش از 60 مقاله در نشریات علمی داخلی و دو مقاله در مجلات معتبر خارجی منتشر کرده است.
از زبان یکی از معلم های غلامحسین شکوهی: دانش آموزی داشتم که هر مسأله ای را می دادم حل می کرد، از ?? کیلومتری خوسف می آمد و برمی گشت. یک روز به مدیر مدرسه گفتم: یکی از اتاق های کوچک مدرسه را به این بچه بدهید که این قدر مجبور نباشد عصر برود و دوباره صبح روز بعد برگردد تا بالاخره اتفاقی افتاد.  یک روز خواستم این دانش آموز را امتحان کنم و مسأله ای داده باشم که نتواند حل کند، آن روز پنجشنبه دو مسأله دادم و برای مسأله سوم گفتم:  طول درخت سنجدی که در وسط حیاط مدرسه است را محاسبه کنید. صبح روز شنبه که به مدرسه رفتم، جواب حاضر این دانش آموز را روی میز دیدم. او روز جمعه این ?? کیلومتر را طی کرده بود و به مدرسه آمده بود و یک چوب دو متری را هم با خود آورده بود و طول سایه آن (چوب) را اندازه گرفته و طول سایه درخت سنجد را هم اندازه گیری کرده بود و با یک تناسب که دو متر ارتفاع این قدر سایه دارد، این قدر سایه چه مقدار ارتفاع دارد؟ طول درخت را محاسبه کرده بود
شکوهی اضافه می کند: درد بزرگ ما در عرصه تعلیم و تربیت این است که معلمین و دانش آموزان خیلی زحمت می کشند، ولی آن فایده ای که باید به دست نمی آورند و آن هم ناشی از روش تدریس اشتباه است، ما چون عجله داریم زود برسیم، هرگز نمی رسیم. گاهی اتفاق می افتد که بچه ها بگویند اسفند ماه دروس را دوره می کنیم. برای چه اسفند ماه دوره می کنند؟ برای این که عجله دارند. عیب بزرگ این است که سؤال و جواب را خودمان به دانش آموزان می دهیم و حال این که باید بگذاریم آنها مجال فکر کردن داشته باشند.
شکوهی معلم را رکن اساسی تعلیم و تربیت و تربیت معلم را اولویت نخست نظام آموزش و پرورش می داند. به اعتقاد او اصلاح روش های تربیت معلم در کشور نخستین گامی است که باید برداشته شود. اولویت بعدی را برای روش ها و برنامه های آموزش و پرورش قائل است. او معتقد است روش ها و برنامه ها باید با توجه به طبیعت آدمی و خصوصیات اجتماعی و فرهنگی مردم تنظیم و ارائه شود و در نهایت بتواند افرادی مفید و منطبق با نیازهای اجتماعی آماده کند.
شکوهی معتقد است: اگر کشوری بخواهد رشد کند، باید فرهنگش درست و صحیح باشد و مردمش خوب تربیت شوند. ما از کشورهای دیگر چیزی کم نداریم. قدر کشور خود را بدانیم و از موقعیت های خوب و عالی اطرافمان استفاده کنیم. به جای اینکه وقت خود را به بطالت صرف کنیم، صرف اصلاح و تعلیم و تربیت کشور کنیم و من خوشحالم و می بالم که عاشق معلمی و معلم عاشقی بوده ام.