تعلیم و تربیت

انتقال دهنده های عصبی

چهارشنبه 87/8/29 4:34 عصر| انتقال دهندههای عصبی، ضایعات مغزی، روانشناسی رشد | نظر

انتقال دهنده های عصبی

1استیل کولین(ACH) : بازدارنده وتحریکی است.                                                

این پیک درجایی از مغز به نام هیپوکامپ بسیار فراوان است.این ناحیه در تشکیل خاطرات تازه نقش دارد.

بیماری آلزایمر که بیشتر سالمندان را گرفتار می کند و به صورت اختلال حافظه و سایر کارکردها ی شناختی ظاهر می شود ناشی از تباهی سلولهای سازنده استیل کولین است.

هر چه مغز کمتر استیل کولین بسازد زوال حافظه بیشتر است.

 

2-نوراپی نفرین : بازدارنده وتحریکی است.

از پایانه های آکسونی نورونهای  پیش سینابسی ترشح می شود همچنین به همراه اپی نفرین از غده فوق کلیوی نیز ترشح می شود.

ماهیچه های قلب،روده هاو مجاری ادراری را تحریک می کند.

این پیک هوشیاری را کنترل می کند،کمبود آن باعث افسردگی و ازدیاد آن باعث هیجان زدگی می شود.

استرس باعث آزاد شدن نور اپی نفرین می شود.

نوراپی نفرین و استیل کولین هر دو حالت خواب و بیداری را تنظیم می کنند.

3-گابا(GABA): بازدارنده است.

دردستگاه عصبی مرکزی یافت میشود و به وسیله پایانه های عصبی در نخاع  ترشح می شود.

گابا جلوی شلیک بسیاری از سلول های عصبی را می گیرد.

پایین بودن سطح گابا و اضطراب با یکدیگر رابطه دارد . والیوم و دیگر داروهای ضد اضطراب گابا را افزایش می دهد.

داروهایی که این مولکول را در مغز بالا می برند به کنترل صرع و هانتینگتون کمک میکند.

4-دوپامین: در کنترل حرکات ارادی نقش دارد . روی خواب ،خلق، توجه و یادگیری اثر دارد.

افزایش دو پامین منجر به بیماری اسکیزوفرنی و کمبود آن موجب پارکینسون می شود.

مخدر ال پا ماده ای است که به وسیله آن به دو پامین تبدیل می شود و جلوی پیشرفت پارکینسون را می گیرد.

5-سرتونین: بازدارنده است.

در تنظیم حالات خواب، خلق،توجه، ویادگیری دخالت دارد.

پایین بودن سرتونین با افسردگی رابطه دارد.

خشونت، افسردگی ،بی هدفی و خودکشی همگی با نوسان این پیک رابطه دارد.

 

6-گلوتامات: پیک عصبی تحریکی است.

در یادگیری و حافظه نقش دارد.

بیش از هر پیک دیگر در نورون های سیستم عصبی مرکزی یافت می شود.

این گیرنده از روی ماده شیمیایی خاصی شناسایی و به کارگرفته می شودکه(NMDA)نامیده می شود.

مخصوصا نورون های هیپوکامپ  سرشار از این ماده شیمیایی هستند.

 

7-آندورفین ها: پلی پپتیدهایی که نقش تحریکی دارند.

زنجیره هایی از اسید آمینه که به عنوان انتقال دهنده عصبی عمل می کند.

آندورفین ها در تسکین درد ،تنظیم اشتها، حافظه، رفتار جنسی ،فشار خون،خلق و حرارت بدن  نیز نقش دارد.

آنکفالین ها نوعی از آندورفین ها هستند که باز به حالت طبیعی در مغز تولید می شوند.

آنکفالین مانند اندورفین درد را تسکین می دهد اما قدرت درد زدایی آن ضعیف تر و کوتاهتر است.

سطح آندورفین ها در دوندگان مسافت های طولانی ،زنان در حال زایمان و اشخاصی که در تصادفات  یا شوک هستند افزایش می یابد.

 

 

اختلالات مغزی

 

صدمه ها ،بیماریها و مواد شیمیایی مختلف میتواند بر سیستم عصبی اثر سوءبگذارد .

اختلالات مغزی به دو دسته حاد و مزمن تقسیم شده اند:

1-اختلالات حاد: به علت نارسایی در کنش رخ میدهد وممکن است نتیجه عواملی چون تب شدید،نارسایی تغذیه و مسمویت های دارویی باشد.

2-اختلالات مزمن: درنتیجه صدمات،بیماریها،داروها و شرایط دیگری است.

1   -اختلالات ناشی از عفونت: باورود باکتری ها یا ویروس ها به مغز بافت عصبی از بین میرود و منجر به اختلالاتی چون سیفلیس و انسفالوپاتی مغزی میشود.

2-اختلالات ناشی از تومورهای مغزی : تکثیر لجام گسیخته یاخته های گلیایی علت اصلی تومورهای مغزی است.

تومور های خطرناک:موجب زوال بافت مغز میشود.

تومور های بی خطر:فقط باعث فشار آوردن به مغز میشود ومخرب نیستند.

3-اختلالات ناشی از ضربه های مغز: دراثر افتادن ،انفجار و تصادفات و... اتفاق می افتد.که عبارتند از:

1-ضربه های خفیف بر مخ.

2-کوفتگی و ضربه سخت بر مخ.

3-پارگی مخ.

4-اختلالات ناشی از سموم و نارسایی های متابولیکی: مثل کمبود غذایی،عدم ترشح غدد و فشار جراحی یا زایمان .

5-اختلالات دوران کهولت:

1-سایکوز پیری:مثل آلزایمر،پارکینسون،پیک و...

2-تصلب شرایین مغزی:مثل سکته های مغزی.

 

ضایعات بخش های مختلف مغز

 

تالاموس: اختلال حواس،تاخیر در درک محرکات حسی و اختلال در حرکات ارادی.

هیپوتالاموس: اختلال در عملکردسیستم عصبی خود کارورفتار تکانشی ،اختلال در تنظیم درجه حرارت بدن،اختلال در چرخه خواب و بیداری،اختلال در تغذیه مانند بی اشتهایی و پراشتهایی و اختلال در تعادل آب و الکترولیت که منجر به دیابت میشود.

 

منایع :

1)سانتراک((زمینه روانشناسی))ترجمه مهرداد فیروز بخت،تهران،رسا1383

2)براهنی،محمد نقی((زمینه روانشناسی))تهران،رشد1378

3)مومنتهالر،مارک((تشخیص افتراقی بیماریهای مغز واعصاب))ترجمه سیامک میلانچیومحمد رضا مجیدی،تهران،دانشگاه شاهد1373

4)هرنگهان،بی آرواولسون،ام اچ((مقدمهای برنظریه های یادگیری 1384))ترجمه علی اکبر سیف نشر دوران

 

 

 

                                           تهیه : فاطمه ابوطالبی  و زهرا رجب پور