تعلیم و تربیت

فیش نویسی

یکشنبه 88/10/6 5:54 صبح| فیش نویسی | نظر

فیش چیست ؟
فیش قطعه کاغذ سفیدی است به طول و عرض 10×20سانتی متر که برای یادداشت برداری مورد استفاده قرار می گیرد . برای رعایت صرفه جویی کوشش بر این است که از اوراق اضافی، از کاغذ هایی که حتی یک طرفه آن نوشته شده است استفاده کنیم چون در استخراج مطالب فقط یک طرف فیش نوشته می شود و این بخاطر ضرورتی است که بعدها خواهیم فهمید .
چرا حفظ نکنیم ؟
در مطالعه اسناد و منبع نمی توان به حافظه اعتماد کرد زیرا :
1)ذهن ما قادر به ضبط و نگهداری همه مسائل و مخصوصا جزئیات آن نیست .
2)بر فرض امکان آن کاری خسته کننده و وقت گیر است .
3)استناد بر مسائل بر اتکای به حافظه در امر تحقیق درست نیست از آن بابت که گاهی مطالب کم یا زیاد می شود و موجب اشتباهات و یا سوء برداشت هایی می گردد .
4)اختلاط مسائل گوناگون در ذهن به علت مشابهت ها ،تضادها خود معجونی را پدید می آورد که خلاف واقع است ،به خصوص که گرایش های ما نیز در آن دخالت دارند . بنابر این اظهار نظرهای بی عیب و نقص نتواند بود .
فایده و اهمیت فیش نویسی:
فیش نویسی این فایده را دارد که آدمی را از اتکا به حافظه و نفوذ تعصب رها می سازد و نیز به بررسی و مقایسه اظهار نظرها درباره یک محتوا یا یک مسئله امکان پذیر می گردد. در سایه استخراج مطالب معمولا آدمی می تواند مجموعه تحلیل ها، تحقیقها و بررسی ها را در برابر چشم داشته و با نگاه و تعمق در آن نظر و قضاوت خویش را عرضه و ارائه نماید.
فیش به یکی از این دو صورت تهیه می شود:
الف) به ترتیب عنوان کتاب (بر اساس حرف الفبا )
ب ) به ترتیب عنوان مولفان یا مترجمان (البته یک مولف یا مترجم که نامش در اول آمده است . بر اساس حروف الفبا )
الف) بر اساس عنوان کتاب
در این روش مشخصات زیر را در فیش منعکس می کنیم
شماره ردیف: شامل شماره کتاب در کتابخانه بر اساس دفتر کل است .
شماره اختصاصی: شامل شماره ای است که ما به هر یک از این منابع داده ایم
نام کتاب: عین عنوان کتاب نوشته می شود .
شماره مجلد: ممکن است کتابی شامل چند مجلد باشد. شماره جلد مورد نظر را زیر عنوان کتاب می نویسیم .
 ب) بر اساس نام مولف یا مولفین (مترجم یا مترجمین )
اگر عده مولفان یا مترجمان بیش از یکی باشد نام اولین نفر را که در پشت جلد ذکر شده را می نویسیم و در برابر آن داخل پرانتز کلمه «و دیگران» را ذکر می کنیم و همین جنبه را برای مترجمان رعایت می نماییم .
نام ناشر: یعنی نام شخص یا موسسه ای که آن را منتشر کرده است .
محل انتشار: نام شهری است که این اثر در آن منتشر شده است
تاریخ انتشار: شامل روز ،ماه و سالی است که این اثر منتشر شده است .
شماره چاپ: یعنی ذکر این مسئله که منبع موجود چاپ چندم است، رعایت این مورد بسیار ضروری است زیرا گاهی کتب در حین تجدید چاپ تغییراتی پیدا می کند مطالب و حتی شماره صفحات آن عوض می شود و در استخراج مطالب و نقل قولها باید معلوم شود که مطلبی معین از چاپ چندم استخراج شده است .
تعداد صفحات: که معمولا بر اساس آخرین صفحه کتاب ذکر می شود .
چه مطالبی را یادداشت کنیم ؟
1) مطالب مربوط به اظهار نظرهای مهم و ارزنده که گفته یک فرد مهم و مورد استثناء است .
2) مطالب تداعی شده: گاهی در ضمن مطالعه یک اثر مطلبی در ذهن ما تداعی می شود که حتی شاید به موضوع مورد تحقیق بستگی نداشته باشد .
3) مطلبی مهم با اندیشه اصلاحی: گاهی مطلبی که در کتابی ذکر شده که بسیار مهم است ولی اگر با اظهار نظر و اطلاعات ما آمیخته شود کاملتر خواهد بود .
4) مطالب ساده ولی لازم
5) برداشت از استدلالها
6) مطالب مبهم
7) مطاب فرعی ولی مهم و مفید
8) هر مطلبی که مهم و ارزنده است
9) خلاصه نویسی
10) مطالب ترجمه ای
چگونه یادداشت کنیم ؟
در یادداشت برداری و استخراج مطالب همه مردم یکسان نیسند و راه واحدی را درپیش نمی گیرند. برخی عادت دارند صفحه کتاب مورد نظر را تا کنند تا به موقع از آن استفاده کنند این کار عیب هایی دارد از جمله اینکه:
1) کتاب فرسوده می شود .
2) برای ایدداشت برداری وسیع این کار امکان پذیر نیست .
3) تسلط بر همه مطالب مشابه و مورد استناد در آن واحد امکان پذیرنیست
4) امکان بررسی انها با رعایت تقدم وتاخر ممکن نیست. برخی دیگر عادت دارند که زیر مطالب مهم کتاب خط می کشند تا بعدا بدان ها رسیدگی کنند این کار هم معایبی پر دامنه دارد. بهترین راه همان نوشتن در روی فیش است که ذکر آن گذشت .
نکاتی در زمینه استخراج و ثبت مطالب
1)    در استخراج مطالب کوشش براین است که تا حدود امکان مطالب بیشتری تهیه شود . حتی می خواهیم بگوییم که این کار تا حد خلع ید از حافظه ادامه یابد
تهیه یادداشت بیشتر امکان بررسی استنتاج و داوری بهتری را به ما خواهد داد . زیادی مطالب نه تنها عیب و مایه سردرگمی نیست بلکه قابل ارزش و اعتبار بیشتری است و تحقیق را ارزشمند خواهد کرد .
2) میزان مطالبی که در هر فیس نوشته می شود حداکثر حدود پنج خط باشد زیرا در غیر این صورت مطالعه به خاطر آگاهی از محتوای آن کمی دشوار و خسته کننده می شود اگر مطلب قابل یادداشت آنچنان مفصل است که در پنج خط جا نمی گیرد بهتر است خلاصه آن یادداشت شود و در صد ورقه متذکر شویم
3) یادداشت ها تا حدود امکان متنوع و حاوی مسائل مهم منبع و طرز فکر صاحب آن اطلاعات باشد و در عین حال رعایت اختصار بشود و از علایم اختصاری استفاده به عمل آید
4) گاهی اوقات ناگذیریم استنادات و نقل قولها را ذکر کنیم و ذکر همه ی آنها امکان پذیر نیست فی المثل و ده ها روایت و... در زمینه یخاص نوشته شده که محقق ناگذیر است فقط به استخراج نمونه هایی ار آن قتاعت و به اصطلاح نمونه گیری کند . در این نمونه گیری کوشش بر این است که سخنی جامع تر و کاملتر از بقیه حاوی همه مسائل مربوطه می شود .
5) هرگز به حساب انبوهی مدارک و اسناد نباید مطالعه را سرسری گرفت و از محتوای آن بدون بررسی کافی گذشت .
6) برخی از استنادات که در بعضی کتب است در جنبه ی استدلالی متکی به یک شعر یا ضرب المثل است . محقق فکر خود را به چنین مسائل تایید نشده استوار نمی سازد . و اینگونه مطالب را یادداشت نمی کند مگر اینکه نظر خاصی مطرح باشد .
یادداشت از مجله
مجله هم به مانند کتاب می تواند منبع باشد ولی باید به محتوای مطلب مورد نظر ،منبع آن ،نگارنده ،و بحث کننده آن توجه کرد که آیا دارای اصالت و اعتبار  می باشد یا نه در چنان صورتی نام مجله ،شماره آن ،تاریخ انتشار آن با ذکر روز و ماه و سال و صفحه ی آن نوشته می شود .
یادداشت از روزنامه
گاهی مطلب مورد نظر ما در روزنامه است گو اینکه بر اساس گفته سابق مه به محتوای روزنامه نمی توان اعتماد کرد . ولی اگر قصد استخراج مطالب را  داشته باشیم بهتر است عین مطلب را از روزنامه ببریم و بالای آن تکه کاغذی سفید بچسبانیم در آن نام روزنامه ،شماره آن ،تاریخ انتشار آن از روز ،ماه و سال شماره صفحه ،ستون آن و حتی شماره چاپ آن را بنویسیم .